Voice Dialogue: Omgaan met je Innerlijke criticus. 

Theorie

Zie ook: Thema: output en samenwerking; Voice Dialogue.

Titanium (David Guetta): “I’m criticized but all your bullets ricochet. You shoot me down, but I get up.”

Wie kent ‘m niet? Dat irritante commentaarstemmetje dat je er voortdurend op wijst dat je het niet goed (genoeg) doet, het toch niet kan, je niets voorstelt en ga zo maar door… Nou, dat is je ‘Innerlijke criticus’. Aangenaam! Maar niet heus.

Het probleem met die criticus is dat hij/zij je altijd vergelijkt met anderen. En, daarvan vind je al snel dat die het wél goed doen, mooi zijn, slim(mer) enz….

Ja, maar een beetje zelfkritiek is toch goed? Zonder zelfkritiek zou je nooit over jezelf nadenken en je afvragen of de dingen die je doet niet beter of anders kunnen? Dan zou er geen zelfreflectie zijn. En dat is toch ook nodig?

Jazeker. Alleen, die Innerlijke Criticus van jou overdrijft. Permanent! Maakt van een mug een olifant.

De toon van de Criticus kan per persoon verschillen. Bij sommigen klinkt ‘ie mild maar bij anderen kan hij uiterst destructief en ondermijnend zijn.

Je Criticus controleert of jij je wel houdt aan de regels van jouw ‘primaire ikken’. (Zie: Thema: output en samenwerking; Voice Dialogue.). Heb jij bijvoorbeeld een sterke Pleaser in je dan kan je Criticus scherp reageren op hoe je iets tegen iemand zegt. Heb je een sterke Onafhankelijke primaire ‘ik’, dan kun je al snel het commentaar horen: “Zeg, laat je niet zo overvleugelen! Slappeling!”

En, als je niet uitkijkt, ga je nog geloven dat het waar is ook!

Zoals gezegd is je Innerlijke Criticus niet alleen maar irritant. Je hebt hem zelfs nodig. Hij stimuleert je immers ook om jezelf te verbeteren en te corrigeren. Hij kan je behoeden voor gedrag waardoor je in de problemen kunt komen.

Ga maar na. Je loopt door de supermarkt en daar zie je die overheerlijke maar oh zo ongezonde kant en klaar maaltijd. Je staat stil en denkt; “hmmmm, lekker. Moet kunnen.”

Maar zodra je je hand uitsteekt om het te pakken, hoor je: “Zou je dat nou wel doen? Hoeveel calorieën zitten er eigenlijk in?”

Kortom; onze Innerlijke Criticus heeft het beste met ons voor. Helaas is de manier waarop hij opereert niet bevorderlijk voor ons zelfvertrouwen. Hij maakt het leven serieuzer dan nodig.

Realiseer je dat de Innerlijke criticus nooit stopt en altijd commentaar op je zal blijven leveren. Er is dus geen ontkomen aan. Het is dan ook zinloos om te proberen aan al zijn ‘eisen’ te voldoen, hem tevreden willen stellen. Dat lukt je nooit!

Maar, wat kun je dan wel doen om minder gebukt te gaan onder zijn ‘last’?

De belangrijkste tip is: wees mild voor jezelf en accepteer jezelf, zoals je bent. Met alles erop en eraan, je leuke kanten en je minder leuke kanten. Zie in dat je menselijk bent en dus niet perfect hoeft te zijn. Een ander is dat ook niet (ook al denk je vaak van wel….).

Een belangrijke stap in dit proces is dat je gaat inzien dat je Innerlijke Criticus (maar) een stemmetje in je is. Een stemmetje dat tegen je ‘praat’, vaak zonder enige onderbouwing.

Als je dan dat stemmetje weer hoort kan je zeggen: “Ha! Ben je daar weer?”

Door op die manier ‘afstand’ te nemen van de Criticus kan je er vervolgens vanaf een afstandje naar kijken. En, zijn opmerkingen relativeren. Vraag jezelf maar eens af waar de kritiek op gebaseerd is. Welke bewijzen zijn er voorhanden?

En, als er dan inderdaad een keer iets niet gegaan is zoals je dat graag had gewild? Tja, shit happens. Toch? Volgende keer beter. Waarschijnlijk kun je van het voorval wat leren, en dat is dan het goede nieuws!

De Innerlijke Criticus op een rijtje:

Waaraan kun je de Innerlijke Criticus herkennen?

Permanente zelfkritiek, op zowat alles dat je doet of nalaat.

Wat zijn de voordelen van de Innerlijke Criticus?

Hij stimuleert je om jezelf te verbeteren en te corrigeren. Hij behoedt je voor gevaar.

Risico’s en nadelen van de Innerlijke criticus.

Het effect op jezelf; gebrek aan zelfvertrouwen, verlies van levensvreugde en spontaniteit, zelfondermijning.

Het effect op je omgeving; in eerste instantie zal jouw omgeving je willen helpen maar op termijn roept iemand met veel zelfkritiek ergernis op.

Oplossingen voor de Innerlijke criticus.

Acceptatie van jezelf, compassie met jezelf, mildheid tonen naar jezelf, relativeringsvermogen, zorgzaamheid voor jezelf, ‘goed is goed genoeg’.

Aanbevolen literatuur:

• • Karin Brugman e.a., “Ik (k)en mijn ikken. Ontdek andere kanten van jezelf”, 2019.

Oefening

Beantwoord de volgende vragen en zet de antwoorden in een lijstje:

• • Waar heeft jouw Innerlijke criticus zoal commentaar op, bij jou? Hoe denkt hij over je uiterlijk, over jouw professionaliteit, over wat je eet en drinkt, over hoe sportief je bent, over hoe ‘succesvol’ je bent?
  • Op welke terreinen is hij bij jou vooral actief?
  • Wat heb je van huis uit meegekregen over hoe het hoort en aan welke regels je je moet houden?

Wees eerlijk:

• • Stel dat het lijstje dat je gemaakt hebt, niet van jou is maar van een goede vriend of collega. Hoe zou je dan over haar/hem oordelen? Betrek hierin jouw oordeel over jezelf, t.a.v. het lijstje.
  • Kijk nog eens naar je eigen lijstje en schrijf achter ieder kritiekpunt: “en dat mag.” Dus bijvoorbeeld: “Ik heb mij weer eens vergist, en dat mag.”

Coaching

In een coachsessie gaan we stilstaan bij het proces van jouw Innerlijke Criticus. We gaan ‘achter de schermen’ kijken. Op die manier ga je leren hoe je jouw Innerlijke Criticus kunt ‘ontmaskeren’. Dit proces zal ertoe leiden dat je je gewaarwordt van de systematiek achter schuldgevoelens en onzekerheid.

Ook besteden we aandacht aan hoe je jezelf sterker kunt maken door in te zoomen op kernkwaliteiten en uitdagingen.

Model

Inner critic