Geweldloze Communicatie

Theorie

Geweldloze Communicatie (GC), of ook wel Verbindende Communicatie is een techniek waarmee je in staat bent om op een doeltreffende manier te communiceren. De meeste mensen communiceren niet op deze wijze. En dat is tevens de reden dat veel interactie stroef verloopt. Ja, zelfs tot ruzieachtige situaties aanleiding kan geven.

Geweldloze Communicatie voorkomt dit soort ‘gedoe’ in de omgang tussen mensen.

Achter iedere emotie schuilt een behoefte die wel of niet vervuld is.

(Positieve emotie: wel vervulde behoefte; negatieve emotie: niet vervulde behoefte.)

GC richt zich op die behoeften. Het staat stil bij de behoeften van je gesprekspartner(s). Maar ook bij jouw eigen behoeften. Communiceren, rekening houdend met elkaars behoeften leidt tot onderling begrip en welwillendheid.

GC leert je om zorgvuldig waar te nemen en te zien welke gedragingen en omstandigheden je beïnvloeden. Je leert te onderkennen en duidelijk onder woorden te brengen wat je in een bepaalde situatie concreet wilt. Het principe is eenvoudig.

GC doorbreekt oude, ingesleten gedragspatronen zodat je je niet langer hoeft te verdedigen, terug hoeft te trekken of aan te vallen als je geconfronteerd wordt met kritiek. Weerstand, defensief gedrag en heftige reacties verminderen aanzienlijk. GC richt de aandacht op het helder krijgen van wat je waarneemt, voelt en nodig hebt, in plaats van te oordelen of te veroordelen. Het is een proces van ‘dieper’ luisteren naar jezelf en naar de ander.

Zo wakkert GC respect, oplettendheid en empathie aan.

Zoals gezegd; achter iedere negatieve emotie gaat een niet-vervulde behoefte schuil. Dus als iemand boos op je is, dan gaat het in de meeste gevallen helemaal niet om jou. Het gaat in feite om die niet-vervulde behoefte(n) van degene die boos is. Je dit realiseren is al een enorme mindshift. En als je dan ook nog eens achter die niet-vervulde behoefte van de ander kunt komen dan kun je kijken of jij daar iets aan kunt doen.

Hoe werkt GC?

Het proces van GC is in 4 stappen samen te vatten:

1. 1. Waarnemen zonder te oordelen;
   2. Gevoelens herkennen en uiten;
   3. Verantwoordelijkheid nemen voor onze gevoelens;
   4. Formuleren van een verzoek.

1.Waarnemen zonder te oordelen

Hier begint het mee. Klinkt eenvoudig, maar dat is het allesbehalve! Probeer het maar eens, beschrijf wat je ziet maar zonder enige interpretatie. En? Gelukt?

“Je mag me gerust vertellen

Wat ik wel of niet deed (= waarneming)

En ook wat je ervan vindt (= gevoel)

Maar haal die twee alsjeblieft niet door elkaar!”

(Vertel me dus niet wat je van míj́ vindt!) (= oordeel)

Dus bijvoorbeeld niet: “Ik baal van jou omdat je het niet hebt gedaan.”

Maar: “Ik zie dat je het niet hebt gedaan en dat geeft mij een verdrietig gevoel want ik had mij erop verheugd ….”

2. Gevoelens herkennen en uiten

Geef gevoelens weer, geen meningen. Dus, niet: “Ik heb het gevoel (=mening) dat je me op stang probeert te jagen.” Maar: “Ik ben verdrietig (= gevoel) omdat ik denk dat je mij op stang probeert te jagen.”

En dus ook niet: “Ik voel me niet begrepen (= mening)!” Maar: “Ik voel me boos (= gevoel) omdat ik denk dat ik niet begrepen word.”

3. Verantwoordelijkheid nemen voor onze gevoelens

Niet de omstandigheden (lees: de ander) maken hoe wij ons gedragen en voelen, maar uitsluitend de wijze waarop wij over die omstandigheden denken. (Epictetus (Stoïcijn), 50 – 130 n Chr.)

Wij zijn dus altijd zélf de oorzaak van ons handelen en onze emoties, nooit de ander of ‘de omstandigheden’. Die kunnen slechts aanleiding zijn, maar niet meer dan dat.

4. Formuleren van een verzoek

De Wet van Sinterklaas luidt: Als je niet vraagt, krijg je wat anders.

Als je je behoeften uitdrukt, heb je dus meer kans dat ze vervuld zullen worden.

De vier stappen in een praktijkvoorbeeld:

“Berend, ik zie dat je op je iPhone zit te kijken als ik aan het woord ben.” (Stap 1; waarnemen zonder te oordelen.) “Dat maakt mij boos/verdrietig/geïrriteerd omdat ik denk dat ik niet belangrijk voor je ben.” (Stap 2; gevoelens bij jezelf herkennen en uiten.)

N.B.: het feit dat Berend op zijn iPhone zit te kijken is de aanleiding voor mijn emotie, niet de oorzaak daarvan. Dat is uitsluitend de manier waarop ik daarover denk! (Stap 4; onderken de eigen verantwoordelijkheid in de situatie.)

“Zou je je telefoon willen laten liggen als ik praat? Of in elk geval een reden geven als je toch de noodzaak voelt om je telefoon te gebruiken terwijl ik bezig ben?” (Stap 4; formuleer een wens.)

‘Noodrem’:

Als de andere partij zúlke intense gevoelens ervaart dat ze je niet kan horen (Stap 1 t/m 4) of met rust kan laten, bijvoorbeeld in een boze toestand of bij een woedeaanval, ga dan weg uit de situatie. Verwijder je fysiek. GC kan dan (op dat moment) niet worden toegepast.

Aanbevolen literatuur:

• • Marshall B. Rosenberg, “Geweldloze Communicatie”, 2021.

Oefening

Probeer de vier stappen van Geweldloze Communicatie eens toe te passen in de praktijk en kijk wat het je oplevert. Probeer het een paar keer en houd evt. de reacties bij.

Misschien is het ‘veiliger’ voor je om het eerst eens in de privésfeer te testen (familie, vrienden, relatie) voordat je het gaat toepassen op de werkplek.

Coaching

In coaching wordt het model van Geweldloze Communicatie uitgebreid behandeld en geoefend. Het GROK Kaartspel ondersteunt daarbij het persoonlijke bewustwordingsproces. GROK draagt bij aan het bewust worden van wat er leeft in jezelf aan gevoelens en behoeften. Met GROK werk je aan het vergroten van begrip, openheid en verbondenheid in communicatie.

Met behulp van het “Gevoelswereldspel” van Peter Gerrickens kun je leren om gemakkelijker gevoelens en emoties onder woorden te brengen.

Model