Complimenten: geven en ontvangen

Theorie

Behoeften

Achter iedere emotie gaat een behoefte schuil. Bij positieve emotie is dat een vervulde behoefte. Bij negatieve emotie is dat een niet-vervulde behoefte. En aangezien emoties altijd ‘van rechts komen’ en dus ook altijd voorrang hebben, zijn behoeften belangrijk.

Behoeften zijn er in verschillende soorten en maten. De Amerikaanse klinisch psycholoog Abraham Harold Maslow (1908 – 1970) maakte een onderscheid in een aantal behoeften en rangschikte deze in een hiërarchie. Onder aan de hiërarchie staan onze meest essentiële levensbehoeften, bovenaan staan de ‘luxe behoeften’. Deze theorie is bekend geworden als de ‘Behoeftepiramide van Maslow’ (zie de afbeelding hieronder).

Het geven en ontvangen van complimenten staat op de één na hoogste plaats in de piramide: behoefte aan waardering en erkenning.

Emotionele bankrekening

Zakelijk gezien is het saldo op je bankrekening van belang. Qua persoonlijke effectiviteit is het echter interessant welk saldo er op jouw ‘emotionele bankrekening’ staat. (Het begrip emotionele bankrekening is geïntroduceerd door Stephen Covey in zijn boek: “De zeven eigenschappen van effectief leiderschap”.)

Als je met iemand communiceert, open je automatisch een emotionele bankrekening bij elkaar. Emotionele bankrekeningen hebben een zeer grote invloed op de communicatie.

Je doet een storting op de emotionele bankrekening van de ander als je – voor het gevoel van die ander – op relationeel vlak iets positiefs doet en je doet een opname als je – in de beleving van de ander – iets negatiefs doet. Het saldo van een emotionele bankrekening bepaalt in grote mate de kwaliteit van de onderlinge communicatie. Sta je positief dan heb je credits opgebouwd, en kun je doorgaans ‘een potje breken’. Sta je echter negatief dan zal de ander waarschijnlijk weinig open voor je staan. Storten is dus belangrijk. Maar hoe doe je dat?

Storten op de emotionele bankrekening van een ander is eigenlijk heel eenvoudig. We doen het doorgans echter niet zo gemakkelijk. De ‘Hollandse Geest’ van doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg helpt daar overigens niet bij. We vinden al snel dat we overdrijven, slijmen, of voelen ons gewoon onzeker als we ons positief uitlaten over de ander. Hoeft echt niet.

Waardering tonen (complimenten geven) is een sterke storting. Maar daarvoor moet het compliment wel helemaal kloppen: de verbale en non-verbale signalen moeten met elkaar in overeenstemming zijn. Als je de volgende vuistregels volgt voor het uitspreken van een waardering, zit je goed:

• • Waardering moet gepast zijn.

Overdreven complimentjes voor een routineklus roepen al snel het gevoel op ‘dat er een addertje onder het gras zit’.

• • Waardering moet een doel op zich zijn.

Geef een compliment omdat je je waardering wilt uitspreken en bijvoorbeeld niet om de ander te lijmen voor een klusje.

• • Waardering behoort alledaags en vertrouwd gedrag te zijn.

Maak er een gewoonte van om niet alleen te benoemen als iemand iets fout doet, maar ook als hij/zij het goed doet.

• • Waardering dient aan een concrete situatie gekoppeld te zijn en tijdig (snel) te worden gegeven.

Complimenten worden krachtiger naarmate ze spontaner zijn, gericht zijn tegen iemand persoonlijk direct worden gegeven en gericht op zijn/haar concreet waarneembaar gedrag.

Tot zover complimenten geven. Maar hoe ontvangen wij een compliment? Meestal nogal ongemakkelijk. Ja zelfs afwerend. “Ach, het stelt niets voor.” “Welnee, zo goed was het niet hoor.” En ga zo maar door. Jammer! Jammer, want daarmee ontmoedig je de ander om jou ergens om te waarderen. In feite ontneem je zo iemand ook het plezier om jou in het zonnetje te zetten. Niet doen dus. Nee, beter is het om het compliment dankbaar te aanvaarden. Dat is leuk voor de ander, en ook voor jezelf. Je mag best je eigen succesjes vieren. En dat begint vaak met een compliment.

Aanbevolen literatuur:

• • Stephen Covey, “De zeven eigenschappen van effectief leiderschap”, 2019.

Oefening

Probeer eens de emotionele bankrekeningen in kaart te brengen van jouw directe collega’s en schat eens in wat je saldo op die verschillende rekeningen is.

Ga aan de slag met het geven van complimenten:

• • Kies iemand bij wie je – naar eigen inschatting – een lager saldo op de emotionele bankrekening hebt dan je zou willen.
  • Neem je voor om deze persoon binnenkort, liefst morgen als je hem of haar dan ziet, een welgemeend compliment te geven.
  • Heb je al een idee waarover je deze persoon een compliment wilt geven, bijvoorbeeld omdat het compliment gaat over iets wat iemand regelmatig doet?
  • Indien mogelijk, bereid je compliment dan voor. Hoe wil je het formuleren? Wanneer wil je het geven?

Model